“Wij mensen zijn afhankelijk van de natuur. Voor de lucht die we ademen, het water dat
we drinken, het voedsel dat we eten – voor ons leven. De klimaatcrisis en afnemende
soortenrijkdom bedreigen de feitelijke grondslagen van ons bestaan op aarde.
Natuurherstel biedt ons blijvend schone lucht, water en voedsel en beschermt ons tegen
de ergste gevolgen van de klimaatverandering.”
Frans Timmermans, Eurocommissaris
De druk op het landelijk gebied en binnen de steden in onze provincie neemt steeds meer toe. Er spelen veel vraagstukken waarbij de belangen soms tegengesteld zijn. Dan gaat het bijvoorbeeld om de stikstofneerslag, klimaatadaptatie en -verandering, duurzaamheid, biodiversiteit en de kwaliteit van het drink- en oppervlaktewater. Maar tegelijkertijd willen we de woningnood oplossen, zien we een toename in het transport en is de agro-industrie belangrijk voor de voedselproductie. Een voedselproductie waarvan overigens 70% wordt geëxporteerd en niet nodig is voor de voedselvoorziening in Nederland. We zullen forse stappen moeten zetten om de aarde leefbaar te houden voor toekomstige generaties. De -soms tegenstrijdige- belangen vragen om een zorgvuldige afweging waarbij mens en natuur beiden belangrijk zijn. En ja, dit zal voor veel mensen ongemak opleveren en soms zelfs pijn doen maar het is aan de overheid om dit zoveel mogelijk te compenseren.
Zeker de opgave met betrekking tot stikstofneerslag is urgent: in 2025 (ervan uitgaande dat de regels niet worden gewijzigd) moet deze in 40% van de Nederlandse natuurgebieden onder de kritische grenswaarde liggen en in 2030 moet dit gelden voor 74% van de beschermde natuur. Dit vraagt om een gebalanceerde en vooral breed gedragen aanpak binnen de gestelde wettelijke grenzen waarbij de verschillende overheden (rijk, provincie, gemeente) nauw moeten samenwerken, iedereen een bijdrage levert en de rekening eerlijk wordt verdeeld.
Het realiseren van de klimaatdoelen heeft onmiskenbaar gevolgen voor de toekomst van de landbouw, tuinbouw en veeteelt en de brede welvaart in de provincie. Daarnaast vragen ook de andere opgaven zoals energietransitie, woningbouw, infrastructuur, economische ontwikkeling en bereikbaarheid aandacht.
Het gezamenlijk belang van al deze vraagstukken vraagt om een integrale -gebiedsgerichte- aanpak met een sterke regie van rijk en provincie. Het rijk wil met het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) met een transitiefonds van € 25 miljard tot 2035 de vraagstukken in de landbouw en natuur gaan aanpakken. Medio 2023 moet de provincie een regionaal gebiedsplan hebben opgesteld met projecten en maatregelen die bijdragen aan beperking van de agrarische productie.
De landbouwsector is één van de pijlers van de economie in Flevoland. Deze sector staat echter onder druk. In de komende periode zal het dé uitdaging worden om de landbouwsector om te vormen naar een duurzame en toekomstbestendige bedrijfstak. Voor de PvdA geldt dat dit gebeurt met respect en begrip voor alle betrokken partijen zonder daarbij echter de uiteindelijke lokale en landelijke doelstellingen uit het oog te verliezen: de kwaliteit van de natuur in Flevoland en in geheel Nederland. Uiteindelijk moet dit leiden tot een leefbare wereld voor de vele generaties na ons.
Stikstofopgave
In het coalitieakkoord van het kabinet Rutte IV is een grote opgave opgenomen ten aanzien van de reductie van stikstofneerslag. De Tweede Kamer heeft zich in meerderheid achter deze plannen geschaard. Voor Flevoland betekent dit een reductie van de neerslag met 24%. Zonder deze reductie zal het erg moeilijk worden om vergunningen te verkrijgen voor woningbouw, alle vormen van bedrijvigheid, vervoer en landbouw. Naast deze praktische problemen is bevordering van de biodiversiteit de belangrijkste doelstelling binnen de stikstofopgave. De ‘vergrassing’ van natuurgebied lijkt mooi maar leidt in veel gevallen tot een eenzijdige flora met alle negatieve gevolgen voor de fauna. Een gezonde natuur is belangrijk voor ons drinkwater, schone lucht, bestuiving en voor recreatie; een gezonde natuur levert een betere leefomgeving op voor mens en dier.
De agrosector is voor een belangrijk deel verantwoordelijk voor de neerslag van stikstof door de productie van ammoniak. Om tot een reductie te komen binnen de agrosector is gebleken dat louter technische oplossingen als luchtwassers en moderne stalvloeren niet voldoende bijdragen aan de oplossing. Voor de PvdA staat voorop dat stikstof in de vorm van ammoniak die niet wordt geproduceerd een betere oplossing is dan technische hulpmiddelen die pogen deze uitstoot te reduceren.
Dat zeggende betekent dit dat verkleining van de veestapel onontkoombaar is waarbij vooral moet worden gekeken naar de grootste uitstoters. Dit vraagt een gebied gebonden aanpak waarin met respect en in overleg met eenieder gekeken wordt welke oplossingen denkbaar zijn. Wie wil stoppen en wat doen we met de vrijkomende grond. Bestemmen we die voor woningbouw, natuur, akkerbouw, zonnevelden of voor………..? Door inkrimping van de veestapel dient de landbouwsector weer beter in balans te worden gebracht.
Daarnaast dient de provincie de omslag naar een natuur inclusieve kringlooplandbouw zoveel mogelijk te stimuleren en te ondersteunen. Dat is mogelijk, we kennen al veel voorbeelden in Flevoland van biologische boeren die op een natuur inclusieve manier hun bedrijf voeren. Vanuit het transitiefonds dient hierbij ondersteuning te worden gegeven. Naast stikstofreductie moet dit ook leiden tot een verbetering van het dierenwelzijn door een meer diervriendelijke benadering.
Ook voor de industrie zullen de stikstofnormen leidend moeten zijn. De manier waarop we produceren met hergebruik van grondstoffen en zonder afval en met gebruik van zoveel mogelijk groene energie leidt tot minder uitstoot van schadelijke stoffen. De provincie kan ook hier een stimulerende en faciliterende rol spelen. Verlaging van de maximum snelheid op provinciale wegen van 100 naar 80 km/u vinden we in het kader van de stikstofreductie geen effectieve maatregel.
Onze doelen:
- Wij zijn voorstander van het terugdringen van de stikstofuitstoot. We doen dat integraal en gebiedsgericht. Een belangrijk instrument daarbij is vermindering en verkleining van de veestapel door middel van een actief uitkoopbeleid. Wij gaan daartoe met boeren in gesprek om hen zoveel mogelijk duidelijkheid en bestaansrecht te bieden binnen de gestelde doelstellingen
- Bij verkleining en uitkoop dient als eerste te worden gekeken naar de grote uitstoters
- Wij ondersteunen, faciliteren (ook financieel) én regisseren de omslag naar een natuur-inclusieve landbouw (biologisch boeren) met minder gebruik van krachtvoer en bieden zo de boeren een perspectief op een eerlijke boterham
- Wij ondersteunen en faciliteren het hergebruik van grondstoffen en gebruik van groene energie om zo te komen tot minder uitstoot van schadelijke stoffen in de industrie
- Wij scharen ons achter de doelstelling van een reductie van de schadelijke neerslag met 24% uiterlijk 2030
- De stikstofreductie zien wij als een onderdeel van een breder nationaal natuurbeleid; bevordering van een gezonde natuur is de doelstelling, niet alleen de stikstofreductie op zich
- De European Green Deal en de Klimaatwet worden leidend voor de duurzame agenda van Flevoland, We willen de uitstoot van broeikasgassen tegengaan, meer duurzame energie, minder vervuiling door plastic en meer bomen
- We ontzien landbouw- en natuurgronden zoveel mogelijk en stimuleren wind op zee en zon op daken (waaronder de vele platte daken van scholen). We willen de Regionale Energie Strategieën landelijk blijven ondersteunen
- De provinciale overheid geeft zelf het goede voorbeeld en loopt voorop bij het duurzaam, circulair en sociaal inkopen van diensten en producten
Natuur en biodiversiteit
Flevoland is een unieke provincie in Nederland. De provincie is recent door mensen gemaakt en ontworpen. Vrijwel alles wat je ziet is door mensen gecreëerd. Tegelijkertijd laten wij de natuur ook zijn eigen gang gaan en dat geeft het unieke karakter aan de het Flevolands polderlandschap en natuur. De provincie is verantwoordelijk voor het natuurbeleid. De basis vormen de Natura-2000 gebieden en het Natuurnetwerk Nederland. Het Natuurnetwerk moet de bestaande en nieuwe natuurgebieden met elkaar verbinden en inpassen in het omringende agrarisch gebied. De provincie zorgt samen met de terreinbeheerders voor bescherming, beheer en kwaliteitsverbetering van de natuurwaarden. Daarbij dient ook de verbinding te worden gelegd van het Natuurnetwerk met de steden in Flevoland. Natuur dient niet alleen beschermd te worden maar ook te worden beleefd. Uitgangspunt hierbij is de instandhouding en bevordering van het groenblauwe karakter van Flevoland en de natuurgebieden als Nationaal Park Nieuw Land (waarvan de Lepelaarplassen, Oostvaardersplassen, Markermeer en Marker Wadden deel uitmaken) alsmede Natuurpark Lelystad en de uitgestrekte bossen in Flevoland.
Naast het stikstofbeleid is het voor het behoud van de unieke natuur in de provincie van groot belang dat de biodiversiteit wordt gestimuleerd. Biodiversiteit is de variatie van dier- en plantensoorten in een gebied. De biodiversiteit van Flevoland zit niet alleen in de natuurgebieden. Veel dier- en plantensoorten leven in de steden, dorpen en in het agrarisch gebied. Zonder biodiversiteit is een bloeiende en gezonde natuur niet mogelijk. Daarom is ook in 2022 op initiatief van Provinciale Staten het programma Flevoland Natuurinclusief uitgewerkt. Het doel hiervan is natuur en biodiversiteit als uitgangspunt te nemen bij de verdere ontwikkeling van alle beleidsthema’s binnen Flevoland. Op die manier wordt daadwerkelijk werk gemaakt van een gezonde natuur.
In het nieuwe beheerplan voor de Oostvaardersplassen is het doel om een halfopen landschap te creëren, met naast open water en grasland voldoende riet, struwelen en ruigtes om de Natura 2000-doelen te borgen en de biodiversiteit te verhogen. Uitgangspunt is het behouden en verbeteren van het leefgebied van 31 vogelsoorten die afhankelijk zijn van het uitgestrekte wetland. Daarom wordt gewerkt aan de ‘reset’ van het moeras, zodat er een groter, vitaler broed- en foerageergebied ontstaat voor een groot aantal moerasvogels. Ook worden stukken van het grasland natter gemaakt en investeert Staatsbosbeheer meer in beschutting. Om de landschappelijke variatie te realiseren, stuurt Staatsbosbeheer op de aantallen grazers in het gebied en breidt de mogelijkheden voor bezoekers om de natuur te beleven uit.
Onze doelen:
- Wij zetten zoveel mogelijk in op een samenwerking met gemeenten, waterschappen maar ook met de landbouwbedrijven om het natuurbeheer uit te voeren en boeren een toekomstperspectief te bieden
- Wij geven steun aan boeren die overstappen op een duurzame vorm van landbouw waarbij het gebruik van kunstmest, pesticiden en krachtvoer zoveel mogelijk wordt beperkt waardoor de biodiversiteit en bodem weer tot leven komen
- Nationaal Park Nieuw Land, Oostvaardersplassen en Marker Wadden zien wij als een belangrijke toeristische waarde. De poortgebieden (inclusief het gebied rondom het gemaal Blocq van Kuffeler) die de toegang bieden worden verder ontwikkeld om optimale bereikbaarheid te bieden. Daarbij is het uitgangspunt dat recreatief gebruik en natuurwaarden altijd met elkaar in evenwicht dienen te zijn
- In het nieuwe beleid voor de Oostvaardersplassen zijn de maximale aantallen grazers afgestemd op de gewenste ontwikkeling van landschap en biodiversiteit. Dat betekent dat de aantallen dieren, net als in andere natuurgebieden in Nederland, op peil worden gehouden door verplaatsen van boventallige dieren naar andere gebieden, of -als dat niet mogelijk is- door afschot. Om de omvang van de kuddes vast te stellen, voeren we jaarlijks helikoptertellingen uit
- Wij zijn geen voorstander van de vestiging van een overslagterminal (of vergelijkbaar) bij het gemaal Blocq van Kuffeler
- Wij staan achter het uitgangspunt dat het beschermen van de natuur en het versterken van de biodiversiteit het uitgangspunt zijn bij de overige beleidsthema’s in Flevoland
- Wij bevorderen de biodiversiteit door het stimuleren van de vergroening van de gebouwde omgeving (met name als dit vastgoed van de provincie betreft) en een restrictief maaibeleid
- Dumping van afval in de natuur wordt keihard aangepakt
- De wijk Oosterwold in Almere is opgezet als een groene wijk met stadslandbouw, dit draagt bij aan de biodiversiteit. Daarom willen wij dat fase 2 op een vergelijkbare manier wordt gerealiseerd, waarbij geleerd van fase 1 en meer aandacht wordt besteed aan Sociale Woningbouw
Water/waterbeheer
Wij maken werk van water en iedere druppel telt!
Het watersysteem is het geheel van oppervlaktewater, grondwater met alles wat daar bij hoort, zoals waterkeringen, bergingsgebieden en kunstwerken. Het rijk, provincies, gemeenten en waterschappen hebben hierin taken en verantwoordelijkheden. Het waterbeheer is de overheidszorg met betrekking tot deze watersystemen of onderdelen daarvan.
Integraal waterbeheer op basis van de watersysteem-benadering is het centrale uitgangspunt. Dit betekent dat de relaties tussen waterkwaliteit, waterkwantiteit, oppervlaktewater en grondwater onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Daarmee is ook de samenhang tussen water met grondgebruik en watergebruikers van belang. De samenhang tussen waterbeheer en de omgeving is evident.
Door allerlei ontwikkelingen, zoals klimaatverandering, verzilting, verdroging, vrijkomen van CO2, verontreinigingen en drinkwater moeten we anders omgaan met water. Flevoland is rijk aan water maar de grenzen zijn bereikt. Dit dwingt tot keuzes; mede door de integrale benadering van het watersysteem zijn de belangen regelmatig in strijd met elkaar. Voor de agrosector is een laag grondwaterpeil van belang maar dit leidt tot uitdroging, bodemdaling, uitstoot van CO2 en het uitspoelen van schadelijke- en meststoffen.
In bepaalde gebieden is door de lage grondwaterstand de kleilaag ingeklonken en de veenlaag aan het verdwijnen. Dit heeft onder andere plaatselijk forse bodemdaling tot gevolg. Agrarische belangen, natuurbelangen en economische belangen moeten opnieuw worden afgewogen en in balans gebracht.
Daardoor moeten er keuzes worden gemaakt door de betrokken overheden waarbij burgers, natuurbeheerders en (agrarische) ondernemers betrokken dienen te worden. Water is van levensbelang en daarom moet het Flevolandse watersysteem robuust, veilig en toekomstbestendig zijn. Waterbeheer vraagt dus om meer circulair hergebruik van water en alle gebruikte water moet van goede kwaliteit zijn zonder schadelijke- en meststoffen.
Water moet naast het agrarische en economische belang meer ten dienste komen te staan van behoud en verbetering van natuur en ecosystemen. Tevens moet waterbeheer door regulering van het grondwater (verdere) bodemdaling voorkomen. Water levert ook een grote bijdrage aan de instandhouding van de biodiversiteit, is leverancier van drinkwater en op het water wordt gerecreëerd. De provincie is verantwoordelijk voor het op orde houden van een gezond en gebalanceerd watersysteem op lange termijn. Door samen te werken met gebiedspartners (met name het waterschap als regionale waterbeheerder) maken we werk van gezond water.
Onze doelen:
- Het watersysteem moet zo snel mogelijk gezond worden. Micro-organismen, planten, dieren en mensen moeten gebruik kunnen maken van gezond water zonder verontreiniging en teveel nutriënten.
- Het watersysteem is een verantwoordelijkheid van alle betrokken partijen én inwoners en bedrijven in Flevoland. Schoon oppervlaktewater is een randvoorwaarde voor een gezonde leefomgeving in stedelijk en landelijk gebied, de natuur in brede zin en recreatie
- Een robuust toekomstbestendig watersysteem is bestand tegen periodes van droogte, wateroverlast en hittestress en gaat zo snel mogelijk voldoen aan de kaderrichtlijn water
- De voorraad diep zoet grondwater dient zo optimaal mogelijk te worden beschermd zodat we dat zo lang mogelijk kunnen inzetten voor hoogwaardig (drinkwater) gebruik
- De vervuiler/verbruiker betaalt; wij streven naar een belastingstelsel waarbij het tarief meestijgt met het watergebruik (progressief stelsel). Dit betekent met name dat grootverbruikers (industrie) gaan betalen voor hun drinkwatergebruik. Voor mensen die de belasting niet kunnen betalen is kwijtschelding mogelijk
- Wij streven naar zoveel mogelijk veilige, gezonde en hygiënische zwemwaterlocaties. Dit betekent dat wij het probleem van de slechte kwaliteit van ons zwemwater actief aanpakken zodat gezondheidsrisico’s bij zwemmers worden voorkomen. Hiervoor dient voldoende budget ter beschikking te worden gesteld
- De provincie ondersteunt het uitgangspunt van het waterschap om de sportvisserij aantrekkelijker te maken door aanpak van de kwaliteit van het water alsmede door de bereikbaarheid van de oevers te bevorderen
- Watersport (waaronder sportvisserij) vormt een belangrijk onderdeel van recreatie en toerisme in Flevoland. Daarom waarborgen wij goed bevaarbare routes. De bevaarbaarheid van deze routes wordt soms gehinderd door de sterke groei van waterplanten. Dit betekent op korte termijn maaien maar op langere termijn zullen, in samenwerking met de Rijksoverheid, (delen van -) de vaartroutes die van belang zijn voor recreatief gebruik te worden uitgediept
- Handhaving en bevordering van het groenblauwe karakter van Flevoland blijft uitgangspunt in de diverse beleidsthema’s
- Met elkaar bepalen hoe op een verstandige, productieve en toekomstgerichte wijze wordt omgegaan met de bodemdaling
- In kwetsbare gebieden gaan we zo snel mogelijk aan de slag om herstelmaatregelen uit te voeren